Κοσμήματα μοναδικά και τολμηρά για την εποχή τους, τα κοσμήματα της Σοφίας Θανοπούλου (1908-1997), εβδομήντα χρόνια μετά, συνεχίζουν να διατηρούν την αρχική τους λάμψη και τη σπίθα της πρωτοπορίας.
Μια ολόκληρη εποχή και ένας ολόκληρος κόσμος ξετυλίγονται μέσα από την περιγραφή της ζωής αυτής της γυναίκας που από πολύ νέα είχε αποφασίσει να μην υποκύψει μπροστά σε καμία δυσκολία. Διέθετε εξαιρετικό γούστο και μια έμφυτη τόλμη που δεν της επέτρεπε κανέναν δισταγμό και καμία οπισθοχώρηση. H πιο τρελή και η πιο παράτολμη ιδέα ήταν για αυτήν μια πρόκληση.
Γεννήθηκε το 1908 στο Ροστόβ της Ρωσίας. Το 1912 η οικογένεια της επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Η μητέρα της Μαρουλίνα, με καταγωγή από τη Μύκονο της έμαθε από πολύ νωρίς κέντημα και ραπτική. Η δεξιοτεχνία που απέκτησε με την βελόνα αποδείχθηκε πολύτιμή τόσο στην Κατοχή όσο και στην μετέπειτα πορεία της.
H φτώχεια της Κατοχής υπήρξε καθοριστική για την Σοφία Θανοπούλου. Ξεκίνησε να φτιάχνει παπούτσια από σχοινί και να τα πουλάει στις λίγες πελάτισσες που ήταν σε θέση να τα εκτιμήσουν και να τα επιβάλουν σαν μόδα. Μόδα έγιναν επίσης και τα φορέματα από μαντίλες που σχεδίασε αργότερα για τον οίκο Γεωργαντά.
Μετά το τέλος του πολέμου, η οικογενειακή περιουσία είχε εξανεμιστεί, το σπίτι είχε κατασχεθεί και η Σοφία Θανοπούλου ήταν σε απελπιστική κατάσταση. Πήρε λοιπόν μια χούφτα κοχύλια, ένα καθρεφτάκι, χάντρες και ένα μάτι, υλικά που της χάρισε ένας σαμαράς της οδού Αθηνάς, τα έραψε σε ένα κομματάκι δέρμα και έγραψε «έχει ο καιρός γυρίσματα». Φαίνεται πως το βασκαντήρι έκανε τη δουλειά του. Αρχισε να κεντάει τα φθηνά υλικά σε τσάντες και ζώνες και στα σχοινένια παπούτσια που ήδη έφτιαχνε και πουλούσε. Οι ξεραμένοι ιππόκαμποι και τα χρωματιστά γυαλάκια, τα φαγωμένα από τη θάλασσα, άρεσαν σε ένα μικρό καλλιεργημένο γυναικείο κοινό της Αθήνας. Μετά έγιναν μόδα μαζί με τις τσάντες από κολοκύθα και τα φορέματα από νησιώτικες μαντίλες. Η αχαλίνωτη φαντασία της έφτιαχνε με φθηνά υλικά τολμηρές δημιουργίες, πρωτόγνωρες για τα την εποχή τους.
Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 άνοιξε το Μαγαζάκι της Μαρουλίνας στη Μύκονο στο κατώι του σπιτιού της μητέρας της στο Ματογιάννι. Ηταν μια παράτολμη πρωτοβουλία για μια αθηναία αστή, που όμως γρήγορα γνώρισε μοναδική επιτυχία τραβώντας σαν μαγνήτης τα μεγάλα ονόματα της τέχνης και του διεθνούς τζετ σετ που έφθαναν στη Μύκονο.
Το Μαγαζάκι της Μαρουλίνας είχε ανοίξει τη σωστή στιγμή, όταν το όνειρο της Μυκόνου απογειωνόταν σε ολόκληρο τον κόσμο, και η Σοφία Θανοπούλου έγινε γνωστή πέρα από τα στενά ελληνικά σύνορα για τα γούρια με τις μέδουσες, τα κοχύλια και τους ιππόκαμπους, που με τον καιρό εξελίχθηκαν σε αριστουργηματικά πολύτιμα κοσμήματα.
Την ιδέα για τα γούρια και τα άλλα χειροτεχνήματα από δέρμα, που ήταν πρόδρομοι των κοσμημάτων της, την οφείλει σε έναν γάιδαρο! Τρόπος του λέγειν, βέβαια, αλλά οπωσδήποτε η ιδέα τής ήρθε καθώς περιεργαζόταν τα χαϊμαλιά ενός γαϊδάρου. «Βασκαντήρια είναι, να μη μου τον βασκάνουνε γιατί είναι όμορφος» της εξήγησε το αφεντικό του και εκείνη σκέφθηκε πως δεν θα ήταν κακή ιδέα να κάνει και για τον εαυτό της ένα, μπας κι αλλάξει η τύχη της.
Μετά ήρθαν τα αληθινά κοσμήματα και την ιδέα την οφείλει στον Maurice Bejart, όταν μια ημέρα ο καλός της φίλος, όπως σημειώνει στο Ημερολόγιό της, της είπε: «Αυτά που κάνεις είναι ωραία αλλά φθαρτά. Δεν έχουν πολλή ζωή. Πρέπει να κάνεις αληθινά κοσμήματα με χρυσό και ασήμι». Στην αρχή η ιδέα την τρόμαξε, όχι όμως για πολύ. Σύντομα βρήκε τους τεχνίτες και έβαλε μπρος.
Μπαρόκ μαργαριτάρια, χάντρες μουράνο, μαύρα και κόκκινα κοράλλια, κεχριμπάρια και κοκάλα, δεμένα σε χρυσό ή ασήμι, αντικατέστησαν τα ταπεινά υλικά των χαϊμαλιών. Οι συνθέσεις της, και αυτή τη φορά μοναδικές δημιουργίες, πέρασαν σε μιαν άλλη φάση και τα κοσμήματά της έγιναν πολύτιμα έργα τέχνης φτιαγμένα με μέτρο τον άνθρωπο.
Tο κάθε κόσμημα, το κάθε έργο, είχε τη φρεσκάδα της θάλασσας και τη λάμψη του μυκονιάτικου ήλιου έτσι όπως ήταν την εποχή της, όταν η Μύκονος ήταν στις δόξες της και το Μαγαζάκι της Μαρουλίνας ήταν γεμάτο αστραφτερές παρουσίες.
Το Μαγαζάκι της Μαρουλίνας έμεινε ανοικτό 25 χρόνια. Μετά έκλεισε και η Μύκονος ακολούθησε τον δικό της δρόμο.
Το Μουσείο Μπενάκη, για να τιμήσει την προσφορά της, διοργάνωσε το 2005 μία έκθεση των κοσμημάτων της και προχώρησε στην έκδοση ενός λευκώματος.
Πηγή: Μουσείο Μπενάκη, Καθημερινή
Ευχαριστώ τον Δημήτρη Ρουσουνέλο για την παραχώρηση της παλαιότερης έκδοσης με τα κοσμήματα της Σοφίας Θανοπούλου.
Περισσότερα στην ίδια κατηγορία μπορείτε να δέιτε πατώντας εδώ.