Ένας από τους πιο σημαντικούς χώρους ακμής της τέχνης του ψηφιδωτού στην Ελληνιστική περίοδο αποτελεί αναμφίβολα η Δήλος.
Στις ανασκαφές που έχουν γίνει έχουν βρεθεί περίπου τριακόσια πενήντα ψηφιδωτά, πολλά από αυτά επιδαπέδια. Συνήθως χρησιμοποιούνταν για να κοσμήσουν το δάπεδο των ισογείων, αλλά δεν είναι σπάνιο να καλύπτονται και τα δάπεδα των ορόφων.
Τα υλικά και οι άψογες τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν για την δημιουργία αυτών των παγκοσμίων πια γνωστών ψηφιδωτών, επιβεβαιώνουν ότι η Δήλος αποτελεί ένα μοναδικό παράδειγμα ανάπτυξης της τέχνης του ψηφιδωτού στην Ελλάδα και είναι ένα από τα σημαντικότερα του αρχαίου κόσμου.
© Υπουργείο Πολιτισμού και ΑθλητισμούΗ θεματολογία των ψηφιδωτών αντλείται κυρίως από την μυθολογία και περιλαμβάνει γεωμετρικά σχήματα, θέματα από την θάλασσα (ψάρια , δελφίνια, άγκυρες, τρίαινες κ.λ.π.). Το θέατρο είναι κομμάτι της ζωής των κατοίκων, το βλέπουμε από ψηφιδωτά με θεατρικές μάσκες και θέματα με τον Διόνυσο.
Η πολυπλοκότητα των σχεδίων δήλωνε την κοινωνική τάξη των ιδιοκτητών μιας και απαιτούσε περισσότερα χρήματα για την κατασκευή τους.
© Υπουργείο Πολιτισμού και ΑθλητισμούΤα πιο πολυτελή δάπεδα τα συναντά κάποιος στα κυρίως δωμάτια και τα αίθρια των οικιών. Σε αυτά τα δάπεδα είναι φανερή η προσπάθεια να μιμηθούν πολύχρωμα χαλιά που απλώνονται στο κέντρο του χώρου. Μπροστά στην είσοδο του δωματίου πολλές φορές υπάρχει ένα μικρότερο ψηφιδωτό, σαν χαλάκι.
Για την κατασκευή των ψηφιδωτών χρησιμοποιείται μια ποικιλία υλικών: μάρμαρα διαφορετικών χρωμάτων, ημιπολύτιμοι λίθοι, υαλόμαζα, κεραμικά, βότσαλα.
Στη κατηγορία των κεραμικών δαπέδων έχουν χρησιμοποιηθεί στοιχεία όπως κομμάτια από σπασμένους αμφορείς, σαν ανακύκλωση. Για τα βοτσαλωτά δάπεδα υπάρχουν υλικά δυσεύρετα στις παραλίες της Δήλου, για αυτό είχαν περιορισμένη εφαρμογή, ενώ τα περισσότερα χαρακτηρίζονται από μονόχρωμες επιφάνειες.
Ο πιο διαδεδομένος τύπος ψηφιδωτών δαπέδων που συναντάμε στη Δήλο είναι αυτά που σχηματίζονται με ακανόνιστου σχήματος θραύσματα λευκών και υπόλευκων μαρμάρων. Οι διαστάσεις, το σχήμα και ο χρωματισμός τους παρουσιάζουν σημαντική ανομοιομορφία ,ενώ σε λίγες περιπτώσεις η επιφάνεια διακοσμείται από πολύχρωμες πέτρες ή βότσαλα.
Τα ψηφιδωτά που είχαν φυσικά υλικά ήταν αμέσως μετά στις προτιμήσεις των ιδιοκτητών.
Στα ψηφιδωτά αυτά, έχουμε ψηφίδες τετράπλευρες ή ακανόνιστης κοπής δηλαδή διαμορφωμένες ψηφίδες διάφορων φυσικών υλικών αλλά και τεχνητές.
Αυτές κατασκευάζονται από γυαλί και κεραμικά, που επέτρεπαν την δημιουργία απλών ή πολύπλοκων σχεδίων.
Μια άλλη κατηγορία ήταν τα ψηφιδωτά εμβλήματα, φορητά ψηφιδωτά με ζωγραφικές παραστάσεις και ψηφίδες πολύ μικρών διαστάσεων.
Για την κατασκευή, το πρώτο βήμα ήταν το καλά πατημένο χώμα. Στη συνέχεια, ακολουθούσε η τοποθέτηση μεγάλων λίθινων στοιχείων και η κατασκευή κονιαμάτων που είχαν ως συνδετικό υλικό τον υδράσβεστο αναμεμειγμένο με μαρμαρόσκονη, άμμο θαλάσσης και τρίμματα κεραμικών. Ο σχεδιασμός της παράστασης στο νωπό κονίαμα και η τοποθέτηση των ψηφίδων γινόταν μετά. Η ψηφοθέτηση ολοκληρώνονταν με την κάλυψη των αρμών.
Περισσότερα άρθρα για το νησί της Δήλου, μπορείτε να δείτε εδώ
Ευχαριστούμε πολύ την Ειρήνη Συριανού για την πολύτιμη βοήθεια της.